شرکت تجاری چیست و چند نوع شرکت تجاری داریم؟

شرکت تجاری چیست و چند نوع شرکت تجاری داریم؟

طبق قانون، همه افراد در یک جامعه به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ افراد حقیقی و افراد حقوقی. تک تک افراد در جامعه، افراد حقیقی هستند و از مجموع دو فرد حقیقی یا بیشتر، افراد حقوقی به وجود می‌آیند. اشخاص حقوقی نیز در جامعه به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، شرکت‌ها می‌باشند. افرادی که قصد دارند با نوعی شراکت، کار تجاری انجام دهند، در وهله اول باید بدانند شرکت تجاری چیست و از قوانین تاسیس شرکت در قانون تجارت آگاهی داشته باشند، تا دچار مشکلات ناشی از آن نشوند.

شرکت تجاری چیست؟

قبل از این که بدانیم شرکت تجاری چیست، باید واژه شرکت را تعریف کنیم. شرکت از واژه شراکت گرفته شده و در لغت به معنای همکاری حداقل دو یا چند نفر در موضوعی واحد می‌باشد. در اصطلاح حقوقی، هنگامی که افرادی به منظور انجام فعالیتی خاص، مثل فعالیت تجاری یا فرهنگی دور هم جمع می‌شوند، اجتماع این افراد شرکت را تشکیل می‌دهد. شرکت یعنی شریک شدن در کاری با دیگران بدین معنا که افراد با یکدیگر همکاری نموده تا به آن هدفی که تعریف شده است، برسند.

پیش از هر چیزی باید گفت، قانون تجارت شامل مجموعه‌ای از قوانین و مقررات است که موضوعات مربوط به امور تجاری اشخاص حقوقی را تنظیم می‌کند و به مسائلی مانند فعالیت‌های تجاری، بحث ورشکستگی و سایر موارد مربوط به امر تجارت می‌پردازد. بنابراین مبحث شرکت‌های تجاری و انواع آن و شرایط حاکم بر آن‌ها و دانستن زمان فعالیت یک شرکت تجاری،  از موضوعاتی است که به صورت مفصل در قانون تجارت به آن پرداخته شده است.

یک شرکت تجاری در صورتی می‌تواند امور بازرگانی و تجاری انجام دهد که قواعد و مقرراتی که در قانون تجارت آمده را رعایت نماید. حداقل تعداد افراد لازم برای ثبت شرکت، 2 نفر می‌باشد و می‌بایست تحت نام مخصوصی در سامانه ثبت شرکت‌ها به ثبت برسد. سرمایه شرکت توسط اعضای آن تامین می‌شود. هر شرکت تجاری برای انجام مقصود خاصی تشکیل می‌شود. همچنین، اعضای شرکت در منافع و زیان‌های احتمالی سهیم می‌باشند.

تشکیل شرکت معمولا با مشارکت اشخاص حقیقی صورت می‌پذیرد؛ اما بر اساس قانون تجارت، ممکن است چند شرکت تجاری که دارای شخصیت حقوقی مستقل هستند، برای انجام فعالیت تجاری یا بازرگانی با مشارکت همدیگر، اقدام به تشکیل یک شرکت نمایند. زمانی که یک شرکت تجاری به ثبت می‌رسد، شخصیت حقوقی ایجاد می‌شود که از تمامی آثار مادی و معنوی، همانند اشخاص حقیقی برخوردار هستند.

انواع شرکت چیست؟

شرکت‌ها در یک تقسیم بندی کلی به دو گروه تقسیم می‌شوند؛ شرکت تجاری و شرکت مدنی. تعریفی که از شرکت‌های مدنی در قانون آمده این است که از اجتماع حقوق مالکین متعدد در یک شی واحد به نحو اشاعه، شرکت مدنی به وجود می آید. شرکت تجاری با شرکت مدنی تفاوت‌هایی دارد؛ از جمله اینکه در شرکت تجاری، روابط بین شرکت و شرکا و چگونگی تنظیم آن از اهمیت بالایی برخوردار است.

علاوه بر موارد بالا، ضمانت اجراهای متعددی برای شرکت تجاری تعریف شده و طرفین حتما باید آن‌ها را رعایت کنند. اما در شرکت مدنی اراده و خواست طرفین اهمیت دارد و قانون خاصی برای آن تعریف نشده است. بنا به موارد گفته شده در تعریف شرکت تجاری، می‌توان گفت عوامل اصلی و تعیین کننده در تشکیل شرکت عبارتند از:

• تشکیل ساختار مستقل
• همکاری و شراکت بین دو یا چند نفر
• آوردن سرمایه و سهم توسط هریک از شرکاء
• انجام فعالیت تجاری و عملیات بازرگانی
• تقسیم سود و زیان حاصله از عملیات تجاری

در شرکت تجاری با ثبت شرکت، یک شخصیت حقوقی پدید می‌آید و وظایف قانونی خاصی بر عهده شرکت می‌باشد. ولی در شرکت مدنی شخصی به نام شخص حقوقی وجود ندارد و اموال بین شرکا تقسیم می‌شود. همچنین در شرکت تجاری، چون شرکاء هر کدام دارای استقلال می‌باشند اگر قادر به پرداخت دیون خود نباشند، بستانکار نمی‌تواند برای دریافت حق خود به دیگر شرکاء مراجعه نماید. ولی در شرکت مدنی بستانکار می‌تواند برای طلب خود به سراغ دیگر شرکاء برود.

انواع شرکت تجاری کدام‌اند؟

برای این که بدانیم شرکت تجاری چیست، باید انواع آن را مورد بررسی قرار دهیم. طبق ماده 20 قانون تجارت، شرکت‌های تجاری به هفت دسته تقسیم می‌شوند که عبارتند از: شرکت سهامی، شرکت با مسئولیت محدود، شرکت تضامنی، شرکت مختلط سهامی، شرکت مختلط غیر سهامی، شرکت نسبی، شرکت تعاونی تولید و مصرف. در یک تقسیم بندی دیگر، شرکت تجاری بر حسب روابط بین شرکاء و در قبال افراد ثالث به چهار دسته تقسیم می‌شود:

• شرکت‌هایی که مسئولیت شرکاء در آن، صرفا به میزان سرمایه و سهم آورده خود می‌باشد و هیچ مسئولیت دیگری ندارند؛ مانند شرکت‌های سهامی و یا شرکت‌های با مسئولیت محدود.
• شرکت‌هایی که اعضای آن در قبال طلبکاران و اشخاص ثالث مسئولیت دارند و ضامن می‌باشند؛ مانند شرکت‌های تضامنی و نسبی.
• شرکت‌هایی که از مجموع دو نوع شرکت فوق تاسیس می‌شوند؛ مانند شرکت‌های مختلط.
• شرکت‌های تعاونی تولید و مصرف که در آن میزان سرمایه و سودآوری چندان مطرح نیست و به منظور رفاه حال شرکاء و انجام امور تعاونی تشکیل می‌شود.

شرکت سهامی

شرکت سهامی که شامل دو دسته شرکت های سهامی عام و خاص هستند، نوعی از شرکت تجاری است که کل سرمایه آن تبدیل به سهام شده و به اعضا واگذار می‌گردد. همچنین مسئولیت صاحبان سهام به میزان مبلغ اسمی سهام آن‌ها محدود می‌باشد. موضوع کارکرد شرکت سهامی حتی اگر در امور بازرگانی نباشد، باز هم یک شرکت تجاری محسوب می‌شود. غالبا شرکت‌های بزرگ و مهم از نوع شرکت‌های سهامی بوده و تعداد شرکاء در این نوع شرکت کمتر از سه نفر نیست. شرکت‌های سهامی به دو نوع تقسیم می‌شوند:

• شرکت سهامی عام

در شرکت سهامی عام، موسسان شرکت بخشی از سرمایه آن را از طریق فروش سهام شرکت به مردم تامین می‌نمایند. این نوع شرکت‌ها در بورس هم فعالیت دارند؛ به طوری که حداقل 51 درصد سهام‌شان از طریق بورس به مردم واگذار می‌شود.

• شرکت سهامی خاص

در شرکت‌های سهامی خاص، تامین سرمایه شرکت صرفا توسط موسسان شرکت تامین شده و بر خلاف شرکت سهامی عام، به مردم واگذار نمی‌شود. در این نوع شرکت، مجمع عمومی وجود ندارد و تعداد شرکاء آن از شرکت سهامی عام کمتر است. اعضا شرکت باید در زمان ثبت، حداقل 35 درصد از سرمایه شرکت را در حساب شرکت بلوکه نمایند.

شرکت با مسئولیت محدود

شرکت با مسئولیت محدود با حداقل 2 یا چند نفر شریک با سن بالای 18 سال تشکیل می‌شود. سرمایه در این نوع شرکت به قطعات و سهام تقسیم نمی‌شود. هر کدام از شرکاء به میزان سرمایه و آورده خود مسئول بوده و نسبت به تعهدات و قروض آن متعهد می‌باشند. نام هیچ شریکی در اسم شرکت آورده نمی‌شود. در هنگام ثبت شرکت نیز الزاما باید عبارت مسئولیت محدود قید گردد. شرایط ثبت شرکت با مسئولیت محدود عبارت است از:

• آزاد نبودن انتقال سهم شرکا
• محدود بودن مسئولیت شرکا
• قید نمودن نوع شرکت به صورت صریح
• عدم انحلال شرکت در صورت فوت یا ورشکستگی شرکا
• رعایت بیشتر تشریفات کاری در صورت بیشتر شدن اعضای شرکت از ۱۲ نفر

شرکت تضامنی

طبق ماده 116 قانون تجارت، شرکت تضامنی شرکتی است که اولا حداقل تعداد افراد برای تاسیس آن 2 نفر می‌باشد و همه اعضای آن نسبت به امور تجاری شرکت، مسئولیت تضامنی دارند؛ بدین معنا که شرکا و اعضای شرکت در خصوص دیون و بدهی‌ها، مسئولیت شخصی نامحدود و تضامنی دارند و باید آن را ضمانت کنند و بر این اساس باید تمام دیون و بدهی شرکت را پرداخت نمایند.

در شرکت تضامنی مسئولیت شرکا فقط به میزان سرمایه‌ای که در شرکت سرمایه گذاری کرده‌اند، نیست. همچنین در هنگام تاسیس شرکت تضامنی، باید نام یکی از شرکای آن آورده شود و در ادامه نام آن شریک، از عبارت (و شرکا) استفاده شود. مانند شرکت تضامنی کاوه و شرکا. این امر به دلیل اهمیت شخصیت شرکا و جلب اعتماد افراد ثالث می‌باشد.

 

شرکت مختلط سهامی

شرکت سهامی مختلط شرکتی است که با یک نام مخصوص، بین یک یا چند شریک ضامن از یک طرف و یک یا چند شریک سهامدار از طرف دیگر تاسیس می‌شود. در این نوع شرکت، مسئولیت شرکای ضامن، تضامنی، نامحدود و شخصی است؛ اما مسئولیت شرکای سهامدار نامحدود نیست و صرفا به میزان سرمایه و سهم و مبلغ اسمی است که هر کدام در شرکت دارا می‌باشند. همچنین شرکت سهامی مختلط، با فوت یا ممنوعیت قانونی سهامدار منحل نمی‌شود و سهام سهامداران قابلیت نقل و انتقال دارد.

شرکت مختلط غیر سهامی

شرکت مختلط غیر سهامی شرکتی است که به منظور انجام فعالیت تجاری در ذیل نام مخصوصی تاسیس می‌شود. در شرکت مختلط غیر سهامی از یک طرف، یک یا چند شریک ضامن و از طرف دیگر یک یا چند شریک با مسئولیت محدود مشارکت دارند. همچنین شرکت غیر سهامی، سهامی را منتشر نمی‌کند.

در این نوع شرکت، بر اساس قانون، شریک ضامن، علاوه بر دارایی شرکت، تمام دیون و بدهی شرکت را متعهد می‌شود و آن را ضمانت می‌کند؛ اما شریک با مسئولیت محدود، فردی است که مسئولیت او صرفا به میزان سرمایه‌ای است که در شرکت آورده و سرمایه گذاری نموده است. نکته قابل ذکر این است که در نامگذاری شرکت مختلط غیر سهامی باید عبارت (شرکت مختلط) و نیز حداقل نام یکی از شرکای ضامن قید گردد.

شرکت نسبی

شرکت نسبی بر اساس ماده 183 قانون تجارت، شرکتی است که ذیل نام مخصوصی بین دو یا چند نفر تشکیل می‌شود. افراد با آوردن سرمایه خود، در کار تجاری شرکت شریک می‌شوند و مسئولیت هریک از شرکا به نسبت سرمایه‌ای می‌باشد که برای شرکت آورده‌اند. نام شرکت نسبی برگرفته از سطح مسئولیت شرکای شرکت می‌باشد. به عبارت دیگر در ثبت شرکت نسبی، مسئولیت شرکا به نسبت سرمایه‌شان می‌باشد.

شرکت نسبی با شرکت تضامنی شباهت‌هایی دارد؛ با این تفاوت که در شرکت تضامنی اعضای شرکت نسبت به طلب طلبکاران ضامن بوده و مسئول پرداخت قروض شرکت می‌باشند. اما در شرکت نسبی اگر دارایی شرکت کفاف پرداخت تمام دیون شرکت را نکند، هر یک از شرکاء به نسبت سرمایه‌ای که در شرکت دارند، مسئول پرداخت قروض شرکت هستند.

شرکت تعاونی تولید و مصرف

شرکت تعاونی تولید و مصرف، بیشتر میان افراد یک صنف یا افرادی که در یک موضوع منافع مشترکی دارند، به وجود می‌آید. این نوع شرکت‌ها بر حسب فعالیتی که دارند به دو دسته تعاونی تولید و تعاونی مصرف یا توزیع، تقسیم می‌شوند. بر اساس ماده 190 قانون تجارت، شرکت تعاونی تولید شرکتی است که بین عده‌ای از صاحبان مشاغل تشکیل می‌شود و اعضا مشاغل خود را برای تولید و فروش کالا و اجناس به کار می‌برند.

به عبارت دیگر در این نوع شرکت افراد با هدف برطرف کردن نیازهای خود و ایجاد رفاه و بهبود وضع معیشت و امور اقتصادی خود، اقدام به تاسیس شرکت می‌کنند. هدف آن‌ها این است تا از طریق کمک متقابل، نیازهای خود را برطرف نمایند. همچنین عمده سرمایه شرکت‌های تعاونی را، فعالیت شرکای شرکت تامین می‌کند.

افرادی که سرمایه کافی ندارند، بیشتر به این نوع شرکت‌ها تمایل داشته و با انجام فعالیت در حوزه تخصص و حرفه خود، به دنبال کسب درآمد و سود می‌باشند. این نوع شرکت‌ها با استفاده از تسهیلات بانک‌ها و حمایت دولت‌ها، فعالیت‌های خود را انجام می‌دهند. در واقع می‌توان گفت بدون این حمایت‌ها و تسهیلات، امکان فعالیت تجاری برای‌شان متصور نیست.

جمع بندی و نتیجه گیری

افرادی که قصد دارد با تاسیس یک شرکت، کار تجاری انجام دهند، باید بدانند شرکت تجاری چیست و چه انواعی دارد. با توجه به مطالب گفته شده، همه کسانی که با داشتن سرمایه‌های متفاوت قصد انجام امور تجاری و بازرگانی دارند، باید با قوانین تجارت و جزئیات فعالیت‌های تجاری آشنا شوند. همچنین باید انواع شرکت‌های تجاری را بشناسند تا نوع شرکت‌شان را به درستی انتخاب کنند. ما در این مقاله در لینکا پلتفرم استعلام اطلاعات شرکت ها سعی کردیم تا با تعریف شرکت تجاری و انواع آن، به انتخاب درست شما، کمک کنیم.